Dębica

Dębica jest miastem o ponad 600 – letniej historii. Najstarszy dokument, który wspomina o istnieniu osady Dembica pochodzi z 1293 roku. Osada należała do możnego rodu Gryfitów. Z posiadanych dokumentów wynika, że w pierwszej połowie XIV wieku Dębica była już siedzibą dekanatu „leśnego”, złożonego z czternastu parafii położonych w Puszczy Sandomierskiej. Rozwój osady oraz korzystne położenie przy trakcie „ruskim” sprawiły, że właściciele postanowili założyć w tym miejscu miasto. W 1358 r. król Kazimierz Wielki wydał zezwolenie Świętosławowi Gryficie na lokację osady miejskiej na prawie średzkim.
Czternaście lat później, w 1372 roku, Świętosław powierzył urządzenie miasta sołtysowi z Lipin – Mikołajowi, który został pierwszym wójtem Dębicy. Do rozwoju miasta przyczynił się wydany w 1446 roku przywilej na jarmarki i targi. Jednak pod koniec XV wieku miasto padło łupem Tatarów.
W początkach XVI wieku Dębica charakteryzowała się słabą zabudową oraz niską liczbą mieszkańców, którzy zajmowali 76 domów. Centrum miasta stanowił rynek wraz z ratuszem położony przy kościele św. Jadwigi. W 1554 roku Dębicę dotknął pożar, podczas którego spłonął m.in. kościół parafialny. Nie wstrzymał on jednak rozwoju miasta, które już w 1578 roku liczyło 700 mieszkańców, w tym ok. 20 rzemieślników. W XVII wieku w Dębicy działały cechy krawców, kuśnierzy i szewców. Zbiorowy cech mieli także kowale, mlecznicy, nożownicy, kołodzieje, stelmachowie i błodniarze.
Budowa kościółka św. Barbary w leżącej poza miastem części Glińskich (1651r.) dała początek Nowej Dębicy. Jednak Potop Szwedzki i pożar w 1660 r. zahamował rozwój miasta i sprawił, że osada wyrosła na dobre dopiero w II połowie XVII w. W latach 1676 – 1690 w Dębicy masowo osiedlali się Żydzi, którzy utworzyli oddzielne gminy w Starej i Nowej Dębicy, a w życiu gospodarczym uzyskiwali coraz większe wpływy kosztem katolików. Na tym tle dochodziło do coraz częstszych konfliktów, łącznie z zamknięciem synagog. Ostatecznie Żydom pozwolono na odbudowę jednej ze świątyń w Nowej Dębicy. Spór toczył się w mieście podupadłym, ponieważ kolejny pożar strawił większość drewnianej zabudowy. Dębica była także wielokrotnie penetrowana przez wojska obce. Istotnym faktem dla rozwoju miasta było przejęcie Dębicy tuż przed rokiem 1768 przez jednego właściciela – Michała Hieronima Radziwiłła. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. Dębica znalazła się pod zaborem austriackim; całkowicie podupadła, a następnie została przez Austriaków pozbawiona praw miejskich.
Ożywienie nastąpiło w drugiej połowie XIX wieku. W 1856 r. wybudowano linię kolejową Kraków – Dębica – Lwów, która przez lata stawiała miasto w szeregu miejsc atrakcyjnych do lokalizacji zakładów przemysłowych. W 1914 roku, tuż przed wybuchem I wojny światowej, odzyskała prawa miejskie.
W latach 1936-1939, w ramach budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego, w Dębicy powstała fabryka opon samochodowych, a w sąsiednim Pustkowie zakłady tworzyw sztucznych. W 1937 r. miasto zostało siedzibą powiatu w województwie krakowskim. Tuż przed wybuchem II wojny światowej liczba mieszkańców Dębicy przekroczyła 10 tys. osób. Podczas okupacji hitlerowskiej w mieście znajdował się obóz pracy przymusowej i getto. W gruzach legło 40 % Dębicy.
Po wojnie Dębica została odbudowana i znacznie rozbudowana. Do 1975 roku była siedzibą powiatu w województwie rzeszowskim. Po reformie stała się drugim pod względem mieszkańców i potencjału przemysłowego miastem województwa tarnowskiego. Od 1 stycznia 1999 roku Dębica jest siedzibą powiatu w nowo powstałym województwie podkarpackim i nadal należy do czołówki miast na Podkarpaciu pod względem gospodarczym i społecznym.

Tekst pochodzi ze strony: debica.pl/strony/historia