Jaworzno
Zjawiska archeologiczne potwierdzają, że już w młodszej epoce kamienia istniało osadnictwo na terenie dzisiejszego Jaworzna. Zarysowane wały na powierzchni wzgórza Grodzisko wskazują na wczesnośredniowieczną osadę.
Pierwsze zapiski o Jaworznie pochodzą z pierwszej połowy XIII wieku. Są to dokumenty poświadczające darowizny na rzecz klasztoru w Staniątkach wśród których znalazły się wsie: Jaworzno, Ciężkowice i Długoszyn. Z I połowy XIV pochodzi wzmianka o istnieniu w Jaworznie parafii. Od XIII wieku datuje się rozwój przemysłu wydobywczego, najpierw rud srebra i ołowiu, a od XVIII wieku węgla kamiennego. Powstające w Jaworznie kopalnie były pierwszymi w Polsce. Po trzecim rozbiorze Polski miasto znalazło się w zaborze austriackim. W latach 1809 – 1815 wchodzi w skład Księstwa Warszawskiego. Po Kongresie Wiedeńskim, włączone do Rzeczypospolitej Krakowskiej, Jaworzno stało się terenem przygranicznym, było granicą zaborów: rosyjskiego, pruskiego i austriackiego Po powstaniu krakowskim tj. po 1846 r. Jaworzno wraz z całą Rzeczypospolitą Krakowską zostało włączone do Austrii.
XIX wiek to okres rozkwitu gospodarczego miasta, na który w dużej mierze miała wpływ kolej z Krakowa na Śląsk, która przebiegała przez Szczakowę oraz kolej Warszawa – Wiedeń. Przełom XIX i XX wieku to czas wzmożonej działalności społeczno – politycznej i niepodległościowej księdza Stanisława Stojałowskiego, którego pełne patriotycznej żarliwości kazania gromadziły licznie miejscową ludność. Z jego inicjatywy powstało, działające od dzisiejszego dnia Stowarzyszenie Katolickie „Przyjaźń Jaworznicka”. W 1901 roku Jaworzno uzyskało prawa miejskie.
W okresie powstań śląskich teren miasta był zapleczem i miejscem schronienia dla powstańców. Okres Drugiej Rzeczypospolitej to czas dalszego rozwoju gospodarczego miasta. Po „klęsce wrześniowej” Jaworzno zostało włączone do Rzeszy. W 1943 r. władze okupacyjne utworzyły filię obozu KL Auschwitz, którego więźniowie pracowali w bliskiej kopalni węgla kamiennego. Po zakończeniu wojny na tym terenie władze komunistyczne utworzyły Centralny Obóz Pracy, gdzie więziono Niemców ze Śląska, Ukraińców przesiedlanych w ramach akcji „Wisła” oraz polską młodzież podejrzaną o przynależność do organizacji antykomunistycznych. Dla upamiętnienia ofiar obozu w 1998 r. prezydenci Ukrainy Leonid Kuczma i Polski Aleksander Kwaśniewski odsłonili pomnik w lesie między Podłężem, a Osiedlem Stałym, czyli w miejscu, gdzie chowano zmarłych i zamordowanych.
Okres powojenny w historii miasta to czas dynamicznego rozwoju gospodarczego. W ramach planu 6 -cio letniego zbudowano jedną z największych elektrowni w Polsce – Elektrownię Jaworzno II. W 1956 r. do Jaworzna włączono Szczakową. W1975 r. po reformie administracyjnej państwa, Jaworzno zostało włączone do województwa katowickiego. W 1976 r. oddano do użytku, obecnie najnowocześniejszy zakład w mieście – Elektrownię Jaworzno III. W lutym 1999 r. powstała pierwsza i jedyna w kraju spółka paliwowo – energetyczna Zakład Górniczo – Energetyczny „Sobieski – Elektrownia Jaworzno III” S.A. W tym samym roku prezydent RP Aleksander Kwaśniewski otworzył fabrykę płyt gipsowych i materiałów tynkarskich wybudowaną przez niemiecką firmę KNAUF i przy udziale Elektrowni Jaworzno III S.A. Jest to jedyna inwestycja na terenie miasta zrealizowana z udziałem tak dużego kapitału zagranicznego. W wyniku reformy administracyjnej kraju, która weszła w życie 1 stycznia 1999 r. Jaworzno zostało zaliczone do miast na prawach powiatu i przynależy do województwa śląskiego.